Lập trình căn bản là môn học rất quan trọng và luôn hiện diện trong tất cả các khung chương trình đào tạo của các bậc đào tạo cử nhân, kỹ sư, kỹ thuật viên ngành công nghệ thông tin. Đây là môn học bắt buộc không chỉ riêng đối với các sinh viên chuyên ngành công nghệ thông tin mà cũng là môn được đưa vào trong nhiều chương trình đào tạo của các chuyên ngành khác như điện tử truyền thông, toán ứng dụng, toán tin,... Môn học này giúp sinh viên có các kiến thức cơ bản, từng bước đưa sinh viên khám phá cách lập trình đơn giản thông qua ngôn ngữ lập trình C. Hỗ trợ sinh viên có cái nhìn tổng quát nhất về kỹ thuật lập trình. Môn học này là nền tảng, tạo tiền đề để sinh viên có thể tiếp thu các môn học chuyên sâu khác trong chương trình đào tạo như: Cấu trúc dữ liệu và giải thuật, lập trình hướng đối tượng C++,…

Với mục đích cung cấp cho sinh viên những kiến thức cơ bản nhất, có tính hệ thống liên quan tới lập trình chúng tôi đã mạnh dạn biên soạn quyển giáo trình này. Giáo trình được biên soạn dựa trên kiến thức, kinh nghiệm giảng dạy của chúng tôi trong những năm học vừa qua và các tài liệu tham khảo được trình bày trong mục tài liệu tham khảo ở cuối giáo trình. Để đọc quyển giáo trình này, độc giả chỉ cần học qua môn tin học căn bản. Giáo trình được trình bày với mục đích giúp cho độc giả dễ đọc, dễ hiểu theo một cấu trúc thống nhất từ đầu đến cuối chương theo trình tự: Nêu kiến thức lý thuyết căn bản về một vấn đề, đưa ra ví dụ minh họa; ví dụ được trình bày từ đơn giản đến phức tạp; bước tiếp theo là ví dụ tổng hợp. Cuối mỗi chương đều có câu hỏi ôn tập để độc giả kiểm tra lại kiến thức của chương và bài tập thực hành giúp độc giả phát triển dần khả năng lập trình.

Giáo trình được tổ chức thành 11 chương như sau:

Chương 1 giới thiệu tổng quan về kỹ thuật lập trình, cách giải một bài toán trên máy tính như thế nào, các phương pháp lập trình. Khái niệm về kiểu dữ liệu, ngôn ngữ lập trình.

Chương 2 giới thiệu về ngôn ngữ lập trình C và môi trường lập trình Dev-C++. Chương này sẽ trình bày cách cài đặt và hướng dẫn các thao tác cơ bản khi dùng Dev-C++. Các bước để tạo và thực hiện một chương trình C thông qua việc phân tích một vài ví dụ.

Chương 3 trình bày các thành phần của ngôn ngữ lập trình C và các kiểu dữ liệu cơ bản của ngôn ngữ C.

Chương 4 cung cấp cho độc giả khái niệm về câu lệnh, lệnh đơn, các câu lệnh nhập/ xuất trong C (các hàm nhập/ xuất dữ liệu).

Chương 5 hệ thống lại các cấu trúc điều khiển như cấu trúc rẽ nhánh, cấu trúc lặp. Đồng thời đề xuất nhiều bài tập tổng hợp các kiến thức đã học từ đầu.

Chương 6 giới thiệu về chương trình con, trình bày cách khai báo, định nghĩa hàm và gọi sử dụng một chương trình con. Khái niệm hàm đệ qui, các loại đệ qui.

Chương 7 đề cập đến các kiến thức liên quan đến kiểu mảng trong C. Thế nào là mảng một chiều, mảng nhiều chiều, cách sử dụng mảng.

Chương 8 trình bày về kiểu con trỏ, các thao tác trên kiểu con trỏ, cách cấp phát vùng nhớ cho biến con trỏ, mối tương quan giữa biến con trỏ và mảng, khái niệm con trỏ của con trỏ trong C.

Chương 9 tóm tắt về kiểu chuỗi ký tự: khai báo và sử dụng. Các hàm xử lý chuỗi.

Chương 10 giúp độc giả tìm hiểu về kiểu cấu trúc trong C, cách khai báo, cấp phát vùng nhớ, truy xuất các thành phần trong biến cấu trúc.

Chương 11 tập trung khai thác các khái niệm liên quan đến tập tin. Tại sao phải cần kiểu tập tin. Khái niệm về stream, stream văn bản, stream nhị phân; cách đọc và ghi dữ liệu trên tập tin. Các hàm thường sử dụng và ví dụ minh họa.

Trong thời gian biên soạn, chúng tôi đã nhận được sự hỗ trợ quí báo về vật chất, tinh thần từ Khoa Công Nghệ Thông Tin và Truyền Thông, Khoa Khoa Học Tự Nhiên, Trường Đại học Cần Thơ. Chúng tôi đặc biệt gửi lời cảm ơn đến lãnh đạo và Quí Thầy Cô thuộc Bộ Môn Tin Học Ứng Dụng đã nhiệt tình góp ý cho bản thảo.

Do thời gian có hạn và lần đầu tiên biên soạn, tài liệu không thể tránh khỏi những thiếu sót. Chúng tôi mong nhận được sự góp ý chân thành từ quí độc giả để giáo trình ngày càng hoàn thiện hơn. Mọi ý kiến đóng góp xin vui lòng gửi về ltdiem@ctu.edu.vn.